Tại sao biểu tượng của ngành Y lại là con rắn?

Con rắn có lưỡi dài quấn thẳng đứng quanh chiếc gậy, đó là hình ảnh đẹp, lành ở châu Âu. Nó được vinh dự quấn quanh cây gậy nguyệt quế của thần Esculape.

Thần thoại Hy Lạp

Theo thần thoại Hy Lạp, một lần, thần Esculape đến thăm một người bạn bị bệnh, ông trông thấy một con rắn độc đang bò vào nhà và đã đánh chết nó. Ngay sau đó, một con rắn khác lại tiến vào và trên miệng ngậm một lá cỏ đến mớm cho đồng loại vừa mới bị đánh chết. Kỳ lạ thay, con rắn chết bỗng hồi sinh. Esculape tình cờ biết được thứ cỏ lạ đấy, nghiên cứu và tìm hiểu thêm, từ đó trở thành một thần y chữa bệnh cứu sống rất nhiều người. Trên thiên đình, thần vương Jupiter thấy thế, sợ tài năng của Esculape sẽ làm cho loài người thoát khỏi luật sinh tử, nên đã sai độc nhãn quỷ Cyclope tạo ra sét và đánh chết vị y sư. Cũng nhờ có cha là thần Apollon xin, nên được thần vương Jupiter cho lên ở lại chùm sao Nhân Mã (Sagittaire)…. Từ đó, Escupale được tôn vinh như vị thần y khoa, và thường lấy hình ảnh hai con rắn quấn quanh cái gậy của người làm biểu tượng cho ngành y. Ngày nay, tại thành phố cổ Epidaure vẫn còn di tích ngôi đền thờ thần Escupale.

Sử cổ La Mã chép truyện về Andro Machus, y sư của Catus Claudius, một vị tướng nổi tiếng thành Rome. Ông đã tìm ra thuốc trị rắn cắn bằng chính nọc độc của chúng, nhờ đó quân La Mã thoát chết bởi đoàn rắn độc của tướng Hung nô Annibal.

Năm 290 trước công nguyên, La Mã bị dịch, người bệnh phải dâng ly rượu cúng thần Escupale mong tai qua nạn khỏi. Vì thế, về sau người ta vẽ thêm một cái ly bên cạnh con rắn, biểu tượng cho ngành dược.

Như vậy, rắn giúp ích vào việc chữa nhiều bệnh cho chính con người, tiêu diệt chuột – kẻ phá hoại mùa màng, lương thực nguy hiểm nhất.

Biểu tượng con rắn trong ngành Y

Hình ảnh chén thuốc và con rắn là biểu tượng của ngành Dược. Vậy biểu tượng của ngành Y là gì và ý nghĩa của biểu tượng đó như thế nào không phải sinh viên ngành y nào cũng nắm được.

Biểu tượng ngành Y là gì?

Trong ngành Y, mỗi tổ chức và chuyên khoa Y tế sẽ có những biểu tượng khác được thể hiện qua hình tượng con rắn như sau:

• Khi một con rắn quấn quanh cây gậy của Asclépios, đó là biểu tượng của thần Y học hay đơn giản là ngành Y. Đó là Logo được dùng ở nhiều các hiệp hội chăm sóc sức khỏe nhà nghề như hiệp hội Y học Hoa Kỳ và tổ chức Y tế Thế giới.
• Khi một con rắn quấn quanh cây gậy có thêm tấm gương, đó là biểu tượng của các bác sĩ và y sĩ đoàn ở Pháp từ năm 1945.
• Khi một con rắn quấn quanh chiếc cốc của Hygie, nữ thần Sức khỏe, đó là biểu tượng của các dược sĩ. Biểu tượng này của hội Dược Paris gắn liền với ngành Dược châu Âu từ năm 1790. Hiệp hội Dược học Hoa Kỳ lấy làm Logo từ năm 1964.
• Khi một con rắn kết hợp vói một hình dạng bầu dục tượng trưng cho tử cung của phụ nữ đang mang thai, đó là biểu tượng của các bà đỡ, nữ hộ sinh.
• Khi một con rắn kết hợp với kính hiển vi và tấm gương, đó là biểu tượng của một vài phòng xét nghiệm y khoa;
• Khi một con rắn kết hợp với một âm thoa, nó đại diện cho các chuyên gia trợ thính.

Từ năm 1910, Y sĩ đoàn ở Mỹ đã chọn biểu tượng là cây gậy của Asclépios. Biểu tượng con rắn nhả nọc trên cái chén cổ của ngành dược, ám chỉ việc phải đề cao cảnh giác với các loại dược phẩm chứa độc tính trong đó có các loại thuốc được xếp vào nhóm thuốc độc bảng A.

Tại sao biểu tượng của ngành Y lại là con rắn?

Cây gậy với hai con rắn quấn còn gọi là caduceus. Gậy thần gồm một bó đũa (hoặc chiếc đũa) chế từ cây thắng (tượng trưng cho sự vinh quang được người La Mã làm mũ đội cho các binh sĩ thắng trận trở về) còn hai con rắn (hoặc có khi một con) ôm quanh hai bên. Đó là biểu tượng của thần Hermès (thần thoại Hy Lạp) và sau này là thần Mecure của người La Mã, vị thần điều hành sức khỏe và sự mua bán.

Hai con rắn vừa biểu tượng cho sự thận trọng, tính khôn khéo, cũng như thế cân bằng, duy trì sự cân bằng về tâm thần và thể xác, nói lên tình trạng sức khỏe của các nhà hiền triết cổ đại. Do vậy, các thầy thuốc và dược sĩ Châu Âu đã lấy hình tượng con rắn và gậy thần làm biểu trưng cho ngành Y tế (vừa chữa bệnh, vừa kinh doanh thuốc men).

Biểu tượng con rắn và cái cốc có chân của ngành Dược: Đây là biểu tượng của vị thần về y học của người La Mã là Esculape, được tôn thờ từ thế kỷ thứ III trước Công Nguyên. Thần Esculape có tài chữa bệnh, kể cả việc cải tử hoàn sinh, với các biểu trưng gồm có chiếc gậy (gậy thần để chữa bệnh) con rắn (biểu hiện cho sự thận trọng và khéo léo) và cái cốc (đựng thần dược để làm khỏi bệnh).