Rằm tháng 7, Lễ Vu Lan, Xá tội vong nhân, Tết trung nguyên có phải là một không?

Các chuyên gia văn hóa, phong tục cho rằng cùng là ngày Rằm tháng 7 nhưng được gọi với nhiều tên khác nhau như Vu Lan, Xá tội vong nhân hay tết Trung Nguyên là do sự giao thoa văn hóa, pha trộn giữa đông tây, tín ngưỡng và phong tục truyền thống.

Rằm tháng 7 là ngày gì?

Rằm tháng 7 là ngày gì mà người dân Việt Nam luôn xem đó là ngày quan trọng trong năm mà gia đình nào cũng nên thực hiện chỉn chu, cẩn thận? Hãy cùng tìm hiểu trong nội dung dưới đây.

1. Theo tín ngưỡng dân gian, rằm tháng 7 là xá tội vong nhân

Là ngày mở cửa ngục, ân xá cho vong nhân nên có lễ cúng Cô Hồn (vào buổi chiều) cho các vong linh không nhà cửa không nơi nương tựa, không có thân nhân trên Dương thế để thờ cúng, và là ngày mọi tù nhân ở Địa ngục có cơ hội được xá tội, được thoát sanh về cảnh giới an lành.

 Vào “tháng cô hồn” (tháng 7 âm lịch), phong tục dân gian tin là tháng không may mắn và có những điều kiêng kỵ, cũng như là khuyến khích ăn chay và làm việc từ thiện. Tuy vậy, có rất nhiều nhà kinh doanh cho rằng, tháng 7 âm lịch cũng là tháng bắt đầu mua hàng để tích trữ bán trong dịp tết Nguyên đán.

2. Rằm tháng 7 là ngày lễ Vu Lan (lễ báo hiếu)

Vu lan (chữ Hán: 盂蘭, bính âm: Zhōngyuán Jié; sa. ullambana), còn được hiểu là lễ báo hiếu, là một trong những ngày lễ chính của Phật giáo (Đại thừa Bắc tông).

Xuất phát từ sự tích về Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu đã cứu mẹ của mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ. Vu Lan là ngày lễ hằng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ (và tổ tiên nói chung) – cha mẹ của kiếp này và của các kiếp trước.

Theo kinh Vu Lan thì ngày xưa, Mục Kiền Liên đã tu luyện thành công nhiều phép thần thông. Mẹ ông là bà Thanh Đề đã qua đời, ông tưởng nhớ và muốn biết bây giờ mẹ như thế nào nên dùng mắt phép nhìn khắp trời đất để tìm. Thấy mẹ mình, vì gây nhiều nghiệp ác nên phải sanh làm ngạ quỷ, bị đói khát hành hạ khổ sở, ông đã đem cơm xuống tận cõi quỷ để dâng mẹ. Tuy nhiên do đói ăn lâu ngày nên mẹ của ông khi ăn đã dùng một tay che bát cơm của mình đi không cho các cô hồn khác đến tranh cướp, vì vậy khi thức ăn đưa lên miệng đã hóa thành lửa đỏ.

Cũng theo kinh Vu Lan bồn, Mục Liên quay về tìm Phật để hỏi cách cứu mẹ, Phật dạy rằng: “Dù ông thần thông quảng đại đến đâu cũng không đủ sức cứu mẹ ông đâu. Chỉ có một cách nhờ hợp lực của chư tăng khắp mười phương mới mong giải cứu được. Ngày rằm tháng bảy là ngày thích hợp để cung thỉnh chư tăng, hãy sắm sửa lễ cúng vào ngày đó”.

Làm theo lời Phật, mẹ của Mục Liên đã được giải thoát. Phật cũng dạy rằng: chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này (Vu Lan Bồn Pháp). Từ đó, ngày lễ Vu an ra đời.

Rằm tháng 7 - Lễ Vu Lan 2021 là ngày nào?

• Rằm tháng 7 âm lịch - Lễ Vu Lan 2021 sẽ rơi vào Chủ Nhật, ngày 22 tháng 8 dương lịch. Tính theo dương lịch, tháng cô hồn năm 2021 sẽ bắt đầu từ ngày 8/8 dương lịch (1/7 âm lịch) đến 6/9 (30/7 âm lịch).

Ý nghĩa của bông hồng cài trên ngực áo ngày Vu Lan

• Một trong nghi thức quan trọng của ngày lễ Vu Lan đó là cài bông hồng bên ngực trái. Bông hồng này cũng mang ý nghĩa đặc biệt trong dịp trọng đại này.
• Nghi thức bông hồng cài áo dành để tưởng nhớ những người mẹ đã tạ thế và tôn vinh những người mẹ còn lại trên thế gian này. Trong lễ Vu Lan, các Phật tử với hai giỏ hoa hồng bên người, một giỏ màu đỏ và một giỏ là màu trắng, sẽ được cài lên áo của những người đến chùa tham dự lễ.
• Ở một vài nơi, việc cài hoa hồng màu trắng sẽ dành cho những người nào không còn bố mẹ, đối với những ai còn đầy đủ cha mẹ thì cài hoa hồng màu đỏ và người nào chỉ còn mỗi cha hoặc mẹ thì sẽ cài hoa hồng nhạt màu hơn.

3. Rằm tháng 7 là ngày tết Trung Nguyên (văn hóa Trung Hoa)

Trong văn hóa Trung Hoa, ngày rằm tháng bảy âm lịch thuộc Tiết Trung Nguyên và được gọi là Ngày ma (hồn người chết) và tháng thứ bảy nói chung được coi là Tháng ma (鬼月, Quỷ nguyệt), trong đó những con ma và linh hồn, bao gồm cả của tổ tiên đã qua đời, đến từ các cõi âm. Cùng với lễ Thanh minh (vào mùa xuân) và Trùng cửu (vào mùa thu), con cháu còn sống tỏ lòng tôn kính đối với tổ tiên đã qua đời của họ, trong Lễ hội hồn ma, người chết được cho là về thăm những người sống.

Vào ngày thứ mười lăm, cõi thiên đàng và địa ngục và cõi người sống mở cửa và cả tín đồ Đạo giáo và Phật giáo sẽ thực hiện các nghi lễ để chuyển hóa và giải oan khổ của người quá cố.*

Tại Việt Nam, việc cúng Rằm tháng Bảy thường được cúng ở chùa (thờ Phật) trước, rồi mới đến cúng tại gia. Lễ này thường được làm vào ban ngày, tránh làm vào ban đêm, khi Mặt Trời đã lặn.

Ngoài ra, theo truyền thống tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên trong dân gian, ngày này là ngày “Xá tội vong nhân” nên nhiều nhà có mâm cơm cúng trước nhà, để cúng những vong linh bơ vơ không gia đình, còn gọi theo dân gian là “cúng cô hồn, “cúng thí thực” (tặng thức ăn).

Vào ngày này, mọi gia đình đều cúng hai mâm: cúng tổ tiên tại bàn thờ tổ tiên và cúng chúng sinh (cúng thí thực hay cúng cô hồn) ở sân trước nhà hoặc trên vỉa hè (nếu đường rộng), thời gian cúng có thể là vào buổi sáng, trưa hoặc chiều.

Trên mâm cúng tổ tiên, gia đình bày đặt một mâm cỗ mặn, tiền vàng và cả những vật dụng dành cho người cõi Âm.

Rằm tháng 7 nên làm gì?

Ăn chay, niệm Phật, cầu an cho tổ tiên, ông bà, cha mẹ

• Ăn chay đưa tâm con người ta về chốn thanh tịnh, không sát sinh và trở về đúng với bản ngã của mình. Trong những ngày rằm tháng 7, bạn hãy ăn chay và thành tâm cầu nguyện cho gia đình và bản thân. Việc này giúp cầu an cho gia đình, bố mẹ hạnh phúc, gia đình vui vẻ, khỏe mạnh.

Quan tâm, hỏi han cha mẹ thường xuyên

• Ngày lễ Vu Lan cũng là dịp để gợi nhắc những người con về việc báo hiếu bố mẹ, những dịp này, hãy dành thời gian quan tâm và hỏi han họ nhiều hơn, chẳng hạn như những câu đơn giản về cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Nếu có thể, hãy về bên gia đình và quây quần bên bữa cơm cùng bố mẹ bạn nhé.

Chuẩn bị mâm cơm tươm tất

• Mâm cúng Vu Lan để tỏ lòng thành với Tần Phật và tổ tiên là điều nên có trong dịp đặc biệt này. Điều quan trọng đó là mâm cỗ không cần phải quá cầu kỳ, bạn hãy chuẩn bị bằng cả tấm lòng và sự chân thành của mình với tổ tiên.
• Mâm cúng Vu Lan có thể là những món ăn đơn giản thường ngày như xoi vò hạt sen, bánh chưng chay, gỏi cuốn, nem chay, canh nấm,...

Trên đây là bài viết giải thích cho bạn Rằm tháng 7 - Lễ Vu Lan, Xá tội vong nhân và Tết trung nguyên có phải là một không? và những việc nên làm vào ngày rằm tháng 7. Mong rằng với những thông tin trên, bạn sẽ trải qua những ngày rằm tháng 7 thêm ý nghĩa cùng gia đình của mình.