Manga là gì? Lịch sử Manga và các thể loại truyện tranh Manga bạn nên biết

Nhật Bản là quốc gia sản sinh ra những tác phẩm manga và anime vô cùng nổi tiếng, được rất nhiều độc giả trên khắp thế giới biết đến và yêu thích. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về manga, một thể loại truyện tranh cũng vô cùng nổi tiếng và thu hút được đông đảo người yêu thích trên toàn thế giới. Vậy manga là gì? Có bao nhiêu thể loại manga. Mời bạn đọc cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây?

Manga là gì?

Manga (kanji: 漫画mạn họa; hiragana: まんが; katakana: マンガ; tiếng Anh: /ˈmæŋɡə/ hoặc /ˈmɑːŋɡə/) là một cụm từ trong tiếng Nhật để chỉ các loại truyện tranh và tranh biếm họa của Nhật Bản. Bên ngoài Nhật Bản, Manga ám chỉ tính đặc trưng riêng biệt của truyện tranh Nhật Bản, hoặc như một phong cách truyện tranh phổ biến tại Nhật Bản mà thường được mô tả bởi đồ họa tràn đầy màu sắc, các nhân vật sống động và những chủ đề tuyệt vời

“Manga” dịch tạm nghĩa là “hình ảnh di động hay biến động”. Từ này đầu tiên được công bố và sử dụng một cách thông dụng vào thế kỷ thứ 18 như các tác phẩm truyện hình tên Shiji no yukikai (1798) của Santō Kyōden và trong đầu thế kỷ 19 với những tác phẩm Manga hyakujo (năm 1814) của Aikawa Minwa và nghệ sĩ nổi tiếng Hokusai Manga đã phân loại các hình vẽ từ sách vẽ của tác phẩm nổi tiếng ukiyo-e của nhà họa sĩ Hokusai. Rakuten Kitazawa (1876–1955) là người đầu tiên đã sử dụng từ “manga” trong cách nhìn của thế giới hiện đại.

Thay vì dùng từ manga như các nước khác trên thế giới, để chỉ chính xác riêng truyện tranh xuất phát từ Nhật Bản, người Nhật dùng từ 日本の漫画 (Nihon no manga, tức Nhật Bản mạn họa hay truyện tranh của Nhật Bản). Từ Manga-ka (漫画家 mạn họa gia) tương ứng với Họa sĩ truyện tranh, người chuyên về viết vẽ manga.

Lịch sử phát triển của truyện tranh Manga

Lịch sử manga bắt đầu từ rất sớm. Ở Nhật, người dân đã sớm có hứng thú với một loại nghệ thuật về tranh ảnh (sau này là manga) Manga thời kì này vẫn chỉ đơn giản là những dải truyện tranh ngắn. Tuy vậy, giá trị giải trí của nó là điều không ai có thể phủ nhận. Không những thế, manga còn giữ một vị trí quan trọng và đầy quan trọng xuyên suốt lịch sử mỹ thuật Nhật Bản. Manga phát triển từ ukiyo-e theo kiểu vẽ tranh. Nó phát triển nhanh chóng sau thế chiến thứ 2. Manga được hầu hết các hạng người đọc ở Nhật. Do hầu hết các danh từ trong tiếng Nhật không ở dạng số nhiều nên manga có thể dùng để chỉ nhiều loại truyện tranh, đôi khi trong tiếng Anh cũng được viết là mangas.

Vào khoảng giữa thế kỷ thứ VI và VII, những vị thầy tu đã sử dụng những cuộn giấy da có khắc hình như một loại lịch cho việc theo dõi thời gian. Những cuộn giấy này bao gồm những ký hiệu biểu tượng đại diện cho thời gian, và thường được trang trí bằng hình ảnh động vật như cáo, gấu trúc,… với những cử động y như người (được gọi là giga, hay chính xác hơn là choju-jinbutsu-giga tranh vui về thú vật và con người). Đây có thể được coi là tiền đề của Manga.

Đến cuối thế kỉ XVIII thì thuật ngữ “manga” mới thật sự được dùng để chỉ loại hình nghệ thuật này với sự xuất hiện của các tác phẩm đầu tiên như “Mankaku zuihitsu” của Suzuki Kankei, tập tranh “Shijino Yukikai” của Santo Kyoden. Đến đầu thế kỉ XIX, có “Manga hyakujo” của Aikawa Minwa cùng tuyển tập tranh Houkusai (manga được tổng hợp và phân loại từ những tác phẩm của nghệ sĩ tranh gỗ màu nổi tiếng Houkusai).

Thuật ngữ Manga được hoàn thiện bởi nghệ nhân Hokusai (đây không phải là tên thật), một họa sĩ sống với triết lý hội họa hoàn toàn khác so với nền nghệ thuật này lúc bấy giờ. Với tính cách đôi phần nổi loạn, Hokusai được biết đến với việc sẵn sàng cãi lại thầy giáo của mình, liên tục thách thức những phương pháp làm việc của họ. Về sau, ông tự tạo ra khoảng 30.000 tác phẩm, một vài trong số đó tập trung thành những tuyển tập hoặc sách đem đi xuất bản.

Theo Hokusai, “manga” không phải là nghệ thuật vẽ nhân vật trong một câu chuyện nào đó, hay là chú ý tỉ mỉ đến từng chi tiết một để có thể tạo ra những bức họa có tính giải trí và đầy ý nghĩa. Thay vào đó, thuật ngữ “manga” (mà theo nghĩa đen có thể dịch là “bức tranh kỳ quái”) được Hokusai dùng để chỉ phương pháp vẽ một bức tranh dựa theo nét bút đưa hoặc vẽ vài vật chất lướt ngang trang hoàn toàn theo ngẫu hứng (điều này giải thích chữ “kỳ quái”). Tuy chúng hầu hết đều trở thành những bức tranh phong cảnh, người dân Nhật lại nhận ra, ẩn trong những nét vẽ thiên nhiên thoải mái nhưng rất chi tiết ấy, một cái gì đó khác hẳn với những bức họa trước đó, khi mà những người họa sĩ phải nhận thức được họ muốn vẽ gì trước khi đặt bút xuống. Lối tiếp cận vấn đề một cách tự nhiên của Hokusai, mặc dù có thể chính ông cũng không nhận ra điều đó, đã trở thành nền tảng cơ bản cho sự đa dạng của các mangaka hiện nay: họ không gắn mãi với một công thức nào mà luôn hướng theo những loại hình nhân vật, những cốt truyện khác nhau. Tuy nhiên, cho dù Hokusai đã tạo ra một bước đột phá mới bằng phong cách vẽ tranh này (một trong những phong cách ông sử dụng), những cuốn truyện “manga” thực sự đầu tiên vẫn chưa xuất hiện cho đến tận đầu thế kỷ XX.

Bước vào thế kỷ XX, cánh cửa ngoại giao Nhật Bản một lần nữa mở ra thế giới. Một trong số đó, những “dải truyện tranh ngắn”cũng được du nhập, trở thành chất xúc tác làm nên manga, một bộ phận thống trị của thị trường xuất bản Nhật hiện nay. Manga thời kỳ này được gọi là Ponchi-e. Nhật bắt đầu cho xuất bản những tờ tạp chí với nội dung biếm họa với độ dày từ 1-4 trang, đồng thời thuê những họa sĩ nước ngoài để dạy cho học sinh của họ về đường nét, màu sắc, dáng điệu.

Trong thời gian chiến tranh, truyện tranh Nhật và tranh biếm họa được sáng tác nhằm phục vụ nhiều mục đích khác nhau. Chúng có tính hài hước, tính giải trí, cũng như những truyện phương Tây, nhưng đồng thời chúng cũng được sử dụng với mục đích tuyện truyền hoặc châm biếm nhằm phục vụ lợi ích quốc gia, cổ vũ tinh thần binh lính. Tuy nhiên, dưới thất bại nặng nề dưới tay quân Đồng Minh vào cuối chiến tranh thế giới lần II, rất nhiều truyện tranh Nhật phải chịu sự kiểm duyệt nặng nề của phe chiến thắng, và sự phát triển của cái sẽ trở thành “manga” Nhật Bản dường như bị hoãn lại vô thời hạn.

May mắn thay, sau khi chiến tranh kết thúc, đã có một người đứng lên vực dậy nền nghệ thuật manga, đem đến cho nền văn hóa Nhật và đến thế giới, một thể loại manga hoàn toàn mới. Con người đó, Osamu Tezuka (với việc áp dụng phong cách vẽ của hoạt hình Disney và kỹ thuật điện ảnh của Đức và Pháp) đã góp phần định hình nên kiểu mẫu manga thực sự đầu tiên, và bắt đầu một nền công nghiệp mà đến giờ vẫn giữ vị trí chiến lược trong nền văn hóa Nhật Bản hiện đại. Vào năm 2007, manga chiếm lĩnh một thị trường toàn cầu nhiều tỷ đôla.

Giải thưởng Manga nhận được

Ngành công nghiệp manga Nhật Bản được thừa nhận với một số lượng lớn các giải thưởng, hầu hết được tài trợ bởi các nhà xuất bản, và các giải thưởng này thường bao gồm việc công bố những vị trí chiến thắng trên các tạp chí manga được phát hành bởi các nhà xuất bản. Danh mục các giải thưởng về manga bao gồm bên dưới:

• Akatsuka Award: giải thưởng dành cho các manga khôi hài.
• Dengeki Comic Grand Prix: giải thưởng dành cho các one-shot manga.
• Japan Cartoonists Association Award: giải thưởng dành cho nhiều phạm trù đa dạng.
• Kodansha Manga Award (nhiều danh mục giải thưởng)
• Seiun Award: giải thưởng dành cho manga khoa học viễn tưởng tốt nhất của năm.
• Shogakukan Manga Award (nhiều danh mục giải thưởng)
• Tezuka Award: giải thưởng dành cho loạt manga sáng tác mới tốt nhất.
• Tezuka Osamu Cultural Prize (nhiều danh mục giải thưởng)

Bộ Ngoại giao Nhật Bản đã tổ chức trao tặng giải thưởng International Manga Award bắt đầu từ tháng 5/2007.

Các thể loại truyện tranh manga

Hiện Manga không có ranh giới phân biệt rõ ràng giữa các thể loại, chỉ có thể chia thành các nhóm thể loại như là:

• Phân theo đối tượng độc giả thì có: Kodomo, Shounen, Shoujo, Seinen,…
• Phân theo cảm xúc mang lại thì: Comedy, Tragedy, Drama,…

Một số thể loại khác thì phân theo nội dung nó thể hiện, nó giống thuật ngữ hơn là chỉ một thể loại như: Adventure, Mystery, Supernatural,…

Và một số thể loại còn loại không chia theo loại gì cả như Omake hay Doujinshi,…

Dưới đây là những nội dung chính của một số thể loại truyện tranh manga

• Shōnen: Những chap truyện tranh nói về những người con trai và thanh niên trẻ khỏe: Sukedachi, kiếp thiên vận, tu chân giả tại dị thế
• Shoujo: Những câu chuyện nhẹ nhàng về các cô gái xinh đẹp: Vợ yêu cưới trước sủng sau, Tiền Nhậm Hữu Độc
• Kodomo: Chap truyện viết cho trẻ em
• Seinen: Manga phù với người lớn, thanh niên: Team Medical Dragon, Chuyện chàng Minamoto
• Josei hoặc Redikomi: Dành cho người lớn (chủ yếu là phụ nữ)
• Seijin: Tương tự Redikomi nhưng dành cho nam giới
• Yaoi: Những bộ truyện tranh đồng tính nam có nói về quan hệ thể xác
• Shonen-ai: Ngược lại với Yaoi, Shonen-ai cũng là những câu truyện nói về tình yêu đồng tính nam, nhưng không có quan hệ thể xác mà chỉ có những xúc cảm, tình cảm nhẹ nhàng: Thác nhạ hào môn tống tài, Lời nguyền cinderella
• Yuri: Những câu truyện về tình yêu đồng tính nữ và có quan hệ thể xác:
• Shoujo-ai: Truyện tranh đồng tính nữ không nói về quan hệ thể xác mà chỉ có những cảm xúc/ tình cảm: Ano Ko ni Kiss to Shirayuri wo, Magan & Danai, Thác Nhạ Hào Môn Tổng Tài
• Doujinshi: Giống như ảnh chế thì truyện tranh cũng có những câu truyện chế từ các fan cứng và nội dung vẫn dựa nguyên tác (original): Getsuyobi No Tawawa Sono, Dragon Ball New Age
• Gekiga: Những bộ tiểu thuyết bằng hình ảnh (graphic novel)
• Horror: Đây là những chap truyện tranh có nội dung kinh dị chết chóc, bạn nên cân nhắc kỹ trước khi đọc: Huyết Ma Nhân, Hoa thiên cốt
• Martial arts: Võ thuật chiến đấu chính là nội dung chính trong những bộ truyện tranh Martial arts: Tướng Quân Xin Xuất Chinh, Hiệp Sĩ Giấy G
• School life: Sẽ là những câu chuyện xảy ra trong trường học. Những bộ truyện này sẽ rất phù hợp với lứa tuổi mực tím, còn thơ ngây, nhiều mơ mộng: Peach Love, 999 Nụ Hôn Bá Đạo Của Nam Thần
• Comedy: Những bộ truyện tranh hài hước
• Ecchi: Thường có những cảnh hở hang với mục đich tạo nên tiếng cười cho độc giả, đặc biệt không có cảnh sex: Amano Megumi wa Suki Darake!, Vua bếp Soma
• Hentai: Truyện tranh nói về quan hệ thể xác giữa những người khác giới (18+)
• Fantasy: Thể loại truyện giả tưởng: Từ Đây Vương Gia Không Thượng Triều Sớm, Manh Sư Tại Thượng
• Adventure: Thể loại truyện tranh phiêu lưu, mạo hiểm: Quyền Bá Thiên Hạ, Ngự Linh Thế Giới

Sự khác biệt giữa Manga với các thể loại khác có lẽ là tác giả kể lại câu chuyện cho độc giả bằng những hình ảnh vô cùng sinh động và lý thú. Điểm đặc biệt của những hình ảnh trong truyện nằm ở kĩ thuật chia khung hình, thể hiện ánh sáng, bóng tối, hành động, kí hiệu các tình huống bất ngờ, cử động, đặc tả… để kể lại câu chuyện sống động nhất nhằm gửi đến độc giả. Điều này khiến manga có nét tương đồng với điện ảnh nhiều hơn. Có thể nói, manga chính là “bộ phim” trên trang giấy.

Xem thêm: Top 10 Truyện Manga kinh điển ăn khách nhất mọi thời đại

Một số tác giả truyện tranh Manga nổi tiếng

Rumiko Takahashi: Với các tác phẩm gắn liền với tuổi thơ như InuYasha, Ranma 1/2, Mezon Ikkoku, Urusei Yatsura,…

Bà cũng là một trong những mangaka xuất sắc nhất cũng như giàu có nhất Nhật Bản hiện nay. Mặc dù là nữ giới nhưng bà lại có niềm yêu thích đặc biệt với manga thể loại shonen chứ không phải shojo. Độc giả đã gán tặng Takahashi Rumiko biệt danh “Công chúa manga”.

Hiro Mashima: Với các tác phẩm cũng rất bá đạo như Rave, Fairy Tail, Cocona,…

Tên tuổi của Hiro Mashima bắt đầu được khẳng định mạnh mẽ qua series manga vô cùng thành công Rave Master, được phát hành từ năm 1999 đến 2005. Và đến năm 2006, tên của ông lại được xướng lên trong rất nhiều lễ trao giải với “big hit” thứ 2 của mình: Fairy Tail – bộ manga hiện giờ vẫn đang làm bao độc giả chết mê chết mệt.

Takeshi Obata: Có rất nhiều tác phẩm hại não như Death Note, Bakuman,…

Obata Takeshi là đồng tác giả của bộ manga nổi tiếng Hikaru – Kì thủ cờ vây với Hotta Yumi. Một số mangaka nổi tiếng khác, như Kentaro Yabuki (tác giả của Black Cat), Nobuhiro Watsuki (tác giả của Rurouni Kenshin) cũng đa từng hợp tác với Obata. Thực ra ông được biết đến nhiều hơn như là 1 họa sỹ vẽ manga. Ông cũng là 1 trong số ít những mangaka vô cùng khác biệt trong thời điểm hiện nay. Không chỉ vì nét vẽ vô cùng chi tiết mà còn vì ông thường mang những xu thế thời trang hiện hành vào trong truyện của mình, từ quần áo, túi xách,… thậm chí còn sáng tác ra nhiều xu thế mới.

Masashi Kishimoto: Tác phẩm: Naruto, Karakuri,…

Masashi Kishimoto được cả thế giới biết đến vì là tác giả của bộ truyện đình đám Naruto. Trước đây anh thường có mặt trong top 3 những mangaka được yêu thích nhất nhưng có lẽ vì quá câu giờ, cù nhây với tác phẩm mình mà giờ chỉ đứng tại vị trí thứ 5. Tác phẩm đầu tay của Masashi là Karakuri được anh gửi cho nhà xuất bản Shueisha vào năm 1995. Bộ truyện này đã đem về cho anh giải thưởng “Hop Step Award” hàng tháng của tập san Weekly Shōnen Jump và mở ra con đường đầy triển vọng cho anh.

Fujiko F Fujio: Tác phẩm: Doraemon, Susume Robot, Tebukuro Tecchan,…

Các bạn đều biết đến cố tác giả Fujiko F Fujio là cha đẻ của bộ truyện tranh gắn liền với tuổi thơ của hầu hết độc giả Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Thế nhưng liệu bạn có biết bút danh sáng tác Doraemon là “Fujiko Fujio”, là bút danh chung của 2 nghệ sỹ “Fujiko F. Fujio” và “Fujiko Fujio (A)”. Cùng với nhau, bộ đôi này đã sáng tác nên biết bao tác phẩm tuyệt vời. Tuy nhiên đến năm 1987, họ lại tách ra để đi 2 con đường riêng.

Akira Toriyama: Tác phẩm: Wonder Island, Dragon Ball, Dr. Slump…

Dù Dragon Ball kết thúc đã lâu nhưng thực sự đây vẫn là bộ truyện tồn tại theo năm tháng, bằng chứng là đến giờ, cái tên Akira Toriyama vẫn có mặt ở nhiều bảng xếp hạng. Ông khởi đầu với tác phẩm Wonder Island (1979) được đăng trên Weekly Shonen Jump. Tại đây, sự nghiệp của ông bắt đầu tỏa sáng với bộ Dr. Slump. Năm 1982, ông giành giải thưởng Shogakukan Manga Award cho bộ này với giải manga cho thể loại shounen và shoujo hay nhất năm.

Năm 1984, ông cho ra mắt bộ Dragon Ball và tạo nên một cú hích lớn – 35 triệu bản đã được tiêu thụ chỉ riêng ở Nhật Bản. Hơn thế nữa, tác phẩm lọt vào hàng top truyện bán chạy nhất với trên 500 triệu bản trên toàn thế giới. Ngay cả ở Mỹ và các nước Mỹ Latinh đó, bộ truyện cũng rất thành công.

Adachi Mitsuru: Tác phẩm: H2, Touch, Cross Game,…

Được coi là biểu tượng cho thể loại manga nhẹ nhàng, ngọt ngào, pha chút hài hước, chắc chắn bạn đã tiêu tốn rất nhiều nước mắt cũng như tiếng cười vào các tác phẩm của ông. Trước năm 1969, Adachi bắt đầu vẽ cho tạp chí COM. Năm 1969, ông theo chân anh trai đến Tokyo để bắt đầu làm công việc phụ tá cho mangaka Isami Ishii.

Một năm sau, ông có tác phẩm đầu tay Kieta Bakuon. Adachi tiếp tục xuất bản những truyện ngắn khác nhau và những series ngắn trong suốt những năm 1970 dựa trên tác phẩm của những người đi trước mà nổi tiếng nhất là bộ truyện vẽ lại Rainbowman từ 1972-1973. Năm 1978, ông ra mắt tác phẩm đầu tiên của mình, Nine, trên Weekly Shōnen Sunday. Ông còn xuất bản 2 bộ khác là Hiatari Ryōkō! từ 1979-1981 trên Weekly Shōjo Comic, và Miyuki từ 1980-1984 trên Shōnen Big Comic.

Eiichiro Oda: Tác phẩm: One Piece, Wanted,…

Vẫn luôn góp mặt trong top 3 nhưng với những tình tiết ngày càng cuốn hút của One Piece, có vẻ Eiichiro Oda đang ngày càng được độc giả yêu thích hơn bao giờ hết. Khi còn đang học tại trường phổ thông trung học cơ sở 2 trực thuộc đại học Toukai, Oda đã nhận được giải thưởng cây bút mới (giải thưởng Tezuka) của tạp chí Shounen Jump cho truyện ngắn Wanted! (Ở thời điểm này, bút danh của ông là Tsukihimizuki Kondo). Sau đó Oda lên Đại học Toukai, khoa kiến trúc, và bỏ dở giữa chừng khi đang học năm thứ 1 để làm trợ lý cho Kaitani Shinobu, Watsuki Nobuhiro, Tokuhiro Masaya. Trong thời gian làm trợ lý, ông đã cho ra đời one-shot ROMANCE DAWN, tiền thân của ONE PIECE.

Mong rằng những chia sẻ trên đây của Reviews365 về Manga là gì? có thể giúp bạn tìm hiểu về thể loại truyện tranh Nhật Bản dễ dàng và tốt nhất.