Bộ từ điển về cuộc sống, về đạo lý làm người của Khổng Tử

Khổng Tử là một nhà tư tưởng, nhà triết học, nhà giáo dục nổi tiếng người Trung Hoa, các bài giảng, lời dạy và triết lý của ông có ảnh hưởng sâu rộng đối với đời sống và tư tưởng của các dân tộc Đông Á. Triết học của ông nhấn mạnh trên sự tu dưỡng đức hạnh cá nhân và đề cao các đức tính “Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín”.

Người xưa có câu: Học làm người trước, làm việc sau. Nhưng làm việc ra sao, học làm người như thế nào không phải là điều ai cũng biết. Con người hiện đại có cuộc sống vật chất đầy đủ, song đôi khi lại thiếu sự tinh tế trong đạo đối nhân xử thế. Khi ấy những lời dạy của Khổng Tử về cuộc sống chính là cứu cánh cho cuộc sống bộn bề nhiều mối lo.

Nếu ta hiểu và ghi nhớ lời dạy của Ngài, trong tu dưỡng, trong cuộc sống ta sẽ tìm được cho mình cách thức đúng đắn trong mọi tình huống cụ thể mà điều chỉnh hành vi của mình.

Ông lưu lại cho hậu thế nhiều di sản tinh thần quan trọng. Đối chiếu với xã hội hiện đại, những tư tưởng của Khổng Tử hãy còn nguyên giá trị đáng để người đời sau học hỏi.

1. Cách làm người của bậc thánh nhân

• Thành tín: Nói lời thành thật, có độ tin cậy
• Đạo hiếu: Trong trăm điều thiện, chữ hiếu đứng hàng đầu.
• Hối lỗi: Phải biết ăn năn, hối cải khi biết mình sai.
• Chí hướng: Làm người phải có mục tiêu riêng, không để những kẻ lỗ mãng làm lung lay chí hướng của mình.
• Bạn bè: Giữ tình bạn ở mức độ thân thiết phù hợp.
• Khoan dung: Là một loại cảnh giới. Triết lý cuộc sống của khổng tử

2. Đạo đối nhân xử thế của bậc thánh nhân

• Nghe lời người khác nói thôi thì chưa đủ, cần phải quan sát hành động thực tế của họ để hiểu hơn.
• Sống linh hoạt, không tự phụ.
• Người không cùng chí hướng với ta thì không nên kết thành bạn bè.
• Dĩ hòa vi quý: Trong mọi trường hợp nên dùng sự hòa ái, ngay thẳng để xử lý tất cả các mối quan hệ.
• Cảnh giới cao nhất: Thái độ làm người trung dung, tức là giữ cho ý nghĩ và việc làm luôn luôn ở mức trung hòa, không thái quá, không bất cập.

3. Lời nói và hành động của bậc Thánh nhân

• Với những lời đồn đãi vô căn cứ, người thông minh sẽ biết cách tránh xa và bỏ ngoài tai.
• Không nên khoe khoang, nói được phải làm được.
• Nóng vội hấp tấp sẽ hỏng việc, đừng ham mê những lợi ích cá nhân nhỏ nhặt.
• Làm việc gì cũng phải trung nghĩa.
• Làm người phải ngay thẳng, trung thực.

4. Thái độ sống luôn sống lạc quan, vui vẻ của bậc Thánh nhân

• Phải giàu lòng nhân ái, giàu tình cảm.
• Hoàng liên vi tiêu, khổ trung tầm lạc (Tạm dịch: hoàng liên vị vốn đắng, nếu loại bỏ vị đắng đó mới tìm thấy vị ngọt, cũng giống như con người tìm vui trong sự khổ hạnh).
• Thay đổi hoàn cảnh, chi bằng thay đổi bản thân trước.
• Đời người có vui vẻ hay không phụ thuộc vào sự lựa chọn của chính chúng ta.
• Một người không suy xét tương lai lâu dài, tất sẽ có khó khăn ngay trước mắt.

5. Tu thân dưỡng tính, củng cố nền tảng làm người cơ bản

• Những sự việc khiếm nhã, trái với lẽ thường chớ nên hành động, hãy để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng người khác.
• Gần mực thì đen gần đèn thì rạng.
• Qua gian nan thử thách trông gai mới có thể biết được phẩm chất đạo đức của con người.
• Hãy làm chuyên gia trong lĩnh vực hiểu biết của bản thân mình.

6. Tài đức vẹn toàn mới có thể giành được lòng người

• Sự thắng lợi nhỏ là dựa vào trí tuệ, sự thắng lợi lớn là dựa vào đức hạnh.
• Bất kể việc gì nên tự yêu cầu bản thân làm cho tốt rồi mới nên yêu cầu người khác.
• Quân tử giúp người khác hoàn thành những việc tốt mà không dung túng những việc xấu xa. Tiểu nhân hoàn toàn ngược lại.
• Người chú tâm vào việc học hành càng đến gần với thành công hơn.
• Sống tới già, học tới già.

Những lời nói hay của Không Tử về cuộc sống luôn được người đời áp dụng vào cuộc sống hàng ngày

7. Tĩnh lặng đứng từ xa quan sát, lập trí lớn, làm người khiêm tốn

• Nói ít làm nhiều, làm người phải có sự khiêm tốn.
• Phải kiên trì bền bỉ mới có thể làm được mọi việc mình muốn.
• Phải linh hoạt trong mọi hoàn cảnh.

8. Biết tự nhìn vào sai lầm của bản thân, biết mang ơn thì mới có thể chiến thắng mọi nghịch cảnh

• Mỗi ngày đều nên tự kiểm điểm bản thân về những việc mình đã làm.
• Khiêm tốn là một loại mỹ đức.
• Việc nhỏ không nhẫn nhịn được sẽ khó làm nên việc lớn.
• Ở đời không sợ không có chỗ đứng trong xã hội, mà chỉ sợ không có năng lực đứng được ở vị trí đó.
• Hãy học cách biết cảm ơn.

Những lời dạy của Đức Khổng Tử về cuộc sống cũng như đạo đức, cách dạy trò được lưu truyền hơn 2000 năm, vô cùng hữu ích và quý giá, giúp bạn biết cách sống làm người, đối nhân xử thế. Đó cũng chính là những ý nghĩa sâu sắc. Dù ở thời đại nào, dù bạn làm nghề gì, bạn giàu hay nghèo, sang hay bình thường thì bạn đều phải làm người tốt. Thành công làm một con người tốt đó là giá trị cao quí nhất của một con người.