Bí quyết điều dưỡng ngũ tạng để phòng trừ bách bệnh

Sức khỏe và tuổi thọ là điều kỳ vọng lớn nhất của tất cả mọi người, và cũng là lời chúc phúc cửa miệng mà bạn luôn nói với người khác, nhưng trên thế gian này, người thật sự làm tốt việc chăm sóc sức khỏe lại không nhiều, nguyên nhân là do đâu?

Theo quốc y đại sư nổi tiếng Trung Quốc, Giáo sư tiến sĩ Lý Tề Nhân, ngũ tạng có vững chắc ổn định thì cơ thể mới khỏe mạnh. Nhưng đối với người hiện đại, bất kỳ ai cũng có ít nhiều những thói quen xấu, khiến cho ngũ tạng mất đi sự cân bằng, từ đó sinh ra rất nhiều căn bệnh khác, sức khỏe xấu đi từ đây mà ra.

Muốn gan khỏe phải làm thông gan

Lá gan thuộc mộc, có lúc nóng, có lúc vừa, có những lúc trong lạnh mà ngoài nóng. Tuy có thể gọi là vừa nhưng sự nóng giận có thể đến rất nhanh. Cổ nhân xem lá gan ví như một vị “tướng quân”, dùng hình ảnh của vị tướng dễ nổi nóng, tính cách không điềm tĩnh để hình dung đặc tính sinh lý của lá gan. Cảm xúc thay đổi, đặc biệt là u buồn lo nghĩ rất có thể làm cho việc vận hành điều tiết của lá gan bị ứ trệ.

Nếu như người đó dễ dàng bị cơn nóng giận khống chế thì dễ làm cho lá gan bị nóng. Nổi nóng và u buồn là hai trạng thái rất dễ ảnh hưởng đến hoạt động của chức năng gan và làm cho người đó phát bệnh. Vì thế trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày nên bảo trì tâm thái bình hòa, không tranh giành với đời, thì khí trong lá gan sẽ không bị ứ trệ, lá gan sẽ vận hành một cách bình ổn chức năng tự nhiên của nó mà không bị tổn thương.

Theo lý thuyết Đông y, gan chủ yếu giúp chuyển hóa, làm các dịch trong cơ thể thông suốt, thông khí hoạt huyết trong nội tạng. Nếu muốn chăm sóc gan tốt thì cần phải tạo thói quen tốt từ cách ăn uống, ngủ nghỉ, đến duy trì tâm trạng tốt.

Ổn định tình cảm: Chúng ta thường thấy, những người vui vẻ trông trẻ hơn, vì vậy muốn sống thọ, trước hết phải duy trì sự ổn định tình cảm, tâm trạng luôn phải được bình tĩnh, tâm bình, khí hòa.

Bạn có thể dựa vào sở thích của bản thân để chọn cách học vẽ, đi du lịch, làm những việc bản thân thấy đam mê yêu thích… đây là những thứ có thể giúp cho gan được điều hòa cân bằng.

Nghỉ ngơi đầy đủ: Giấc ngủ là điều vô cùng cần thiết cho sức khoẻ con người, cần phải làm việc nghỉ ngơi đều đặn, vừa là để duy trì chất lượng giấc ngủ ngon, đồng thời là cách nuôi dưỡng gan hợp lý.

Không quá lao lực: Mặc dù đại sư Nhân rất bận rộn, nhưng ông lại biết cách điều tiết cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi. Mỗi ngày đều dành thời gian để vận động, thể dục. Như vậy không chỉ có thể giảm bớt mệt mỏi, mà còn đẩy nhanh sự tuần hoàn trong cơ thể, bảo tồn và củng cố sức khỏe của gan.

Muốn dưỡng tim thì phải dưỡng thần

Tim thuộc hỏa, là cơ quan trọng yếu nhất trong ngũ tạng, vì nó chỉ huy toàn bộ các cơ quan nội tạng khác làm việc. Đây là cơ quan cân bằng trong bộ máy điều tiết cơ thể. Người thông minh trí huệ thường dựa vào tâm để quyết định sự việc. Các loại cảm xúc thay đổi đều làm loạn tâm, bởi trong cuốn “Hoàng đế nội kinh” có viết: “Bi ai ưu sầu là do tâm động, tâm động thì lục phủ ngũ tạng đều động.”

Cho nên, trong cuộc sống có gặp bất kể vấn đề gì, chúng ta cũng nên xử lý một cách bình ổn, bảo trì tâm thái bình thản. Như thế tâm sẽ tĩnh tại và cân bằng các cơ quan khác, con người tự nhiên trở nên tường hòa.

Tâm thần bình lặng: Giáo sư Lý Tề Nhân cho rằng, chăm sóc sức khỏe đầu tiên là phải chăm sóc tim, tức là chú ý giữ một thái độ vui vẻ thoải mái. Khi đối mặt với bất kỳ việc gì, cũng nên giữ cho tâm trạng và cảm xúc cân bằng, đừng để cho bản thân vui vẻ phấn khích quá mức hay buồn rầu đau khổ quá mức.

Duy trì giấc ngủ tốt: Khi con người già đi, chất lượng giấc ngủ sẽ giảm xuống, nhưng riêng đối với Đại sư Lý Tề Nhân lại có giấc ngủ rất tốt. Ông chia sẻ rằng muốn ngủ dễ hơn, mọi người nên chịu khó bấm huyệt Lao cung và huyệt Dũng tuyền. Đây là 2 huyệt vị có thể giúp cho tim và thận kết nối với nhau, có tác dụng dưỡng tim an thần.

Ngủ trưa đều đặn: Ông duy trì việc ngủ trưa đều đặn, bởi vì từ 11h đến 13h chính là thời gian mà tim hoạt động mạnh mẽ năng động nhất, thời điểm này nên nghỉ ngơi để dưỡng tâm khí.

Bổ sung thực phẩm: Giống như nhiều người, giáo sư Nhân chia sẻ rằng ông rát thích việc uống trà thảo dược hoặc thực phẩm đông y. Món đồ uống ông yêu thích là tây dương sâm, hạt sen, bách hợp, long nhãn… đây là những đồ uống có thể chăm sóc tim rất tốt.

Chăm sóc dạ dày, lá lách cần sự cân bằng

Lá lách và dạ dày được xem là "gốc" của tương lai, muốn làm cho dạ dày và lá lách khỏe mạnh, việc làm then chốt nhất chính là sự kết hợp giữa ăn uống và mát xa, hai việc này không thể tách rời.

Lá lách thuộc thổ, mỗi ngày đều cần chú ý điều dưỡng. Bởi nó là chủ thể của cơ quan tiêu hóa giúp hấp thụ thức ăn tốt hay không, là cơ quan chịu trách nhiệm cung ứng dinh dưỡng cho cơ thể. Để điều dưỡng tốt thì con người cần ăn uống điều độ, không nên ăn quá no, không nên kén chọn đồ ăn, cũng không nên ăn uống một cách vô độ; nếu không sẽ gây tổn thương cho cơ quan điều tiết dinh dưỡng, ngăn trở hấp thụ thức ăn, bệnh tật bộc phát. Có câu “Một bữa ăn gây tổn hại, đổi lại bằng 10 bữa cháo” cũng giảng đạo lý này.

Ăn uống: Đừng ăn quá nhiều, chỉ nên ăn no "lưng lửng" bụng là dừng lại. Đây là cách ăn "trừ không gian cho dạ dày làm việc". Đồng thời không nên ăn quá lạnh, quá nóng hoặc quá cay.

Xoa bóp, thể dục: Tập thể dục thường xuyên và massage xoa bóp dạ dày là việc nên làm, vì nó có thể làm tăng chức năng hoạt động của lá lách và dạ dày.

Danh y Nhân mỗi ngày đều thực hiện việc xoa bụng 36 lần. Đây là cách giúp cho đường ruột hoạt động hiệu quả hơn, từ đó hỗ trợ chăm sóc dạ dày và lá lách. Việc này có thể làm trước khi đi ngủ hoặc sau khi ngủ dậy.

Dưỡng phổi khỏe là điều tiết hơi thở

Trong ngũ hành, phổi thuộc kim, là cơ quan chủ quản điều tiết hô hấp, “Phối hướng tới trăm mạch”, nhưng “nói nhiều cũng hao tổn khí”. Khi nói thành tiếng, khí quản là cơ quan phát ra âm thanh nhưng lại lấy khí từ phổi, vì thế nên nói nhiều cũng hao tổn khí. Kinh nghiệm dưỡng sinh của đại danh y Tôn Tư Mạc cũng nói về việc không nên nói nhiều. Bởi nói nhiều sẽ thiếu khí, vì thế nên ít nói sẽ tốt. Ít nói thì hạn chế cơn tức giận, mọi sự cứ thế tan biến. Vì vậy điều chỉnh khí tắc, ít nói, không nói lộng ngữ thị phi, không nói lời bất hảo là bí kíp để điều dưỡng khí cho lá phổi.

Phổi duy trì chức năng hô hấp, hít thở, điều quan trọng nhất để chăm sóc phổi chính là vận động.

Hít thở buổi sáng:  Giáo sư Lý Tề Nhân dậy sớm vào buổi sáng, sau đó tập bài tập hít thở. Cách làm này có thể giúp thải ra khí độc trong cơ thể, làm cho phổi được tươi mới hơn đồng thời tăng cường chức năng phổi.

Cách hít thở rất đơn giản, hít vào hết sức, rồi thở ra hết cỡ, thực hiện lặp lại 18 lần/ngày.

Thực phẩm bổ khí: Bổ sung thực phẩm cũng là một cách chăm sóc phổi quan trọng. Bạn nên tăng cường ăn ngô, khoai, lê, đậu và các chế phẩm từ đậu. Đây là những thực phẩm có tác dụng nhuận phổi hiệu quả.

Điều dưỡng thận là để củng cố tinh lực

Thận mang bản tính tiên thiên, cơ quan chủ quản của kho tàng sinh trưởng và phát triển. Nếu như tham lam sắc dục quá độ, khí của thận sẽ dễ dàng bị hao tổn, khiến lưng đau, đầu gối bủn rủn, râu tóc bạc sớm, răng nhanh rụng và biểu hiện của tuổi già nhanh chóng xuất hiện trên mặt. Từ xưa, Trung y đã luôn khuyên phải điều tiết sắc dục để bảo vệ thận, không dâm dục quá độ, cũng không cấm dục, tinh khí của thận sẽ bảo toàn, thận tự nhiên khỏe mạnh.

Thận tàng trữ và sinh tinh, là cái gốc của con người. Muốn chăm sóc thận, việc đầu tiên phải làm là chăm sóc tốt tinh khí.

Nghỉ ngơi đủ, kiểm soát ham muốn: Như chúng ta đều biết, thận tinh là chìa khóa cho sự tăng trưởng và phát triển, sức khoẻ và tuổi thọ, một khi để bản thân rơi vào tình trạng thiếu thận tinh thì vận mệnh của sức khỏe cũng đã gần đến hồi kết.

Vì vậy, hãy chắc chắn là bạn phải làm được việc thanh lọc tâm trí, kiểm soát ham muốn, không nên sinh hoạt tình dục quá mức hay thiếu kiểm soát, làm cho tinh thận bị tổn hại, hao hụt.

Nuốt nước bọt bổ thận: 

• Theo danh y Lý Tề Nhân, việc dùng lưỡi chà xát lên răng rồi nuốt nước bọt là giải pháp rất hữu ích để chăm sóc sức khỏe. Đây là động tác mang lại tác dụng thính tai, tinh mắt, có thể kéo dài tuổi thọ.
• Phương pháp cụ thể như sau: Khép kín miệng, nhẹ nhàng nhai cho răng trên và dưới gõ chạm vào nhau, sau đó dùng lưỡi chà xát lên răng từ trái sang phải, từ ngoài vào trong, từ trên xuống dưới để kích thích tuyến nước bọt trong miệng hoạt động, cuối cùng dùng lưỡi chống lên vòm miệng trên rồi lại cuộn xuống dưới.

Sau khi nước bọt tiết ra nhiều, bạn có thể chia thành 3 lần nuốt cho đến khi ráo miệng.

Các khung giờ điều dưỡng ngũ tạng

• Từ 9 đến 11 giờ tối là thời điểm điều tiết các dịch vị trong cơ thể, là thời gian thải các độc tố, vì thế thời gian này nên nghỉ ngơi yên tĩnh hoặc nghe nhạc nhẹ nhàng.
• Từ 11 giờ đêm đến 1 giờ sáng, mật thực hiện việc bài độc, cần trong trạng thái ngủ say để tiến hành.
• Từ 1 đến 3 giờ sáng, lá gan tiếp tục bài độc.
• Từ 3-5 giờ sáng, lá phổi bài độc. Vì thế những người bị ho khan thì thời điểm này cũng bị ho giữ dội. Trong quá trình bài độc đến phổi, không thể dừng ho được vì tránh ức chế khí thải cần bài trừ.
• Từ 5 đến 7 giờ sáng, đại tràng bài độc, tương ứng thời điểm nên đi vệ sinh.
• Từ 7-9 giờ, là thời gian ruột non hấp thụ lượng lớn dinh dưỡng, vì thế cần ăn đủ chất dinh dưỡng trước 6h30. Người dưỡng sinh tốt thì không nên bỏ ăn và lại càng không nên tạo thói quen ăn trong giờ dưỡng sinh của cơ thể.
• Thời điểm từ nửa đêm đến rạng sáng nên ngủ say, không nên thức đêm.

Giữa y học truyền thống và y học hiện đại có nhiều khái niệm không hoàn toàn tương ứng, ví dụ như Tâm và Tim, Can và Gan, Phế và Phổi, Tỳ và lá lách… ở đây tác giả tạm dùng các thuật ngữ của y học hiện đại để người đọc dễ tiếp cận hơn.